Adı özellikle fen ve coğrafya alanında son derece fazla duyulan azot döngüsü durumu, doğadaki azotun madenler, bitki ve hayvanlar arasındaki dağılımını saplamakta olan döngüdür. Peki azot döngüsü nasıl gerçekleşir konusunu detaylı bir şekilde inceleyelim.
Azot elementi ise, proteinin oluşmasındaki ana bileşendir. Yalnızca buradan düşünülürse, protein hücreyi meydana getirir ve azot olmasa bile canlı olmaz denilir. Azot elementi canlıların hayatı için son derece önemli olan bir elementtir.
Azot Döngüsü Nasıl Gerçekleşir?
Azot elementinin yaşayan vücudundaki oranına bakılırsa, vücutta bulunan vitaminlerin, nükleik asidin ve proteinlerin yapısında yüzde 15 oranında azot bulunur. Atmosfer yönünden bakılırsa, atmosferin yüzde 78’ini azot elementi oluşturur. Azot elementi, havada serbest duruma bulunmasına karşın, canlılar bu elementi doğadaki durumuyla kullanamaz. Azot gazının canlıların kullanması ve doğada tüketimi nedeni ile bitmemesi içi bir döngüye ihtiyacı vardır. Havada yer alan azot elementi, bazı değişimlere uğrar. Doğada gaz durumunda bulunan azot, toprakta azot tuzu haline getirilebilir. Bu işlemde 2 şekilde gerçekleşmektedir.
İlk seçenek havada bulunan azot, yüzeye yağmur, şimşek ve yıldırım gibi olaylar sayesinde, nitrik asite dönüşüp iner. Yeryüzüne inmekte olan nitrik asit, toprakta bakteriler ile azot tuzlarına ve nitratlara dönüştürülü ve azot farklı bir yoldan bitkilerce kullanılır.
İkinci seçenek ise azotta dönüşüm azot bakteri tarafından meydana gelir. Bu tarz bakteriler toprakta bulunur ve havadaki azotu direk toprağa çeker. Havada gaz durumunda yer alan azot, bir takım baklagillerin kökünde bulunan ve azot bakterileri ile, suda kolay çözünme özelliği bulunan azot tuzlarına dönüştürülür. Suda kolay bir biçimde çözülen tuzlar, çözünme işleminin ardından bitkilerin kökü sayesinde suyla beraber emilir. Bitki yaprakları fotosentez yaparlar. Bu fotosentez sonucunda, azot kullanılır ve bitkisel yapıda protein üretilir. Bu protein, bitkinin yenilmesi ile hayvanlara geçer. Hayvandan da insana geçer. Bitkiler tarafından yapılan bitkisel protein olarak üretilmekte olan besin, insan ve hayvanların yapısında hayvansal proteine dönüştürülür.
Bu durum, azotun tüketilmesiyle ilgilidir. Ancak azot döngüsünde azotun hem tüketilmesi hem de bitmemesi öngörülmektedir. Azotların havaya yeniden dönmesi gerekmektedir. Bu durumda, canlıların ölmesinin ardından toprağa karışmasına ve bu konumda azot bakteri tarafınca proteinin ayrıştırılarak doğaya verilmesi ile mümkün olur.
